زندگینامه استاد نیاز محمد نیازی (پدر فرش ترکمن)
نیاز محمد نیازی که به پدر فرش ترکمن معروف است، فرزند اراز محمد، در سال 11/1/1303 در گمیشان متولد شد. در آن سالها پدر وی تاجر بود و از طریق دریای خزر با کشتی باربری خود به بنادر حاشیه دریای خزر از جمله بندر انزلی، آستاراخان (هشترخان)، باکو تردد می‌کرد و یکی از تاجران مشهور آن زمان بود. استاد نیازی تحصیلات ابتدایی خود را در دوره رضا شاه در مدرسه پهلوی گمیشان گذراند و در سال 1355 با خانواده خود به‌گنبد کوچ کرد و در این شهر ساکن شد. وی در گنبد وارد بازار کار شد و به رنگریزی نخ مشغول گردید و بعد‌ها رسما وارد بازار فرش شد.
علت و انگیزه گرایش وی به فرش و احیاء نقش‌های فرش ترکمن، شرکت در نمایشگاه فرش تهران در سال 1356 بود. وی در آن نمایشگاه با یک ترکمن افغانی آشنا می‌شود و او می‌گوید که در کار صادرات فرش ترکمن به آلمان است و فرش‌های ترکمن با توجه به نقش و اصالت خود در آلمان مشتریان زیادی دارد. استاد نیازی به دنبال این ملاقات به اهمیت فرش ترکمن پی می‌برد. وی آنگاه فرش ترکمن و نقوش آن را با دقت مطالعه می‌کند و پی می‌برد که هر یک از طوایف ترکمن نقش‌های خاص خودشان را دارند و به‌دنبال آن به‌فکر احیاء نقش‌های فرش می‌افتد و مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای انجام می‌دهد و متوجه می‌شود 811 نقش فرش در بین طوایف و تیره‌های قوم ترکمن وجود دارد و بعد به فکر احیاء این نقش‌ها می افتد.
نیاز محمد نیازی که به پدر فرش ترکمن معروف است، فرزند اراز محمد، در سال 11/1/1303 در گمیشان متولد شد. در آن سالها پدر وی تاجر بود و از طریق دریای خزر با کشتی باربری خود به بنادر حاشیه دریای خزر از جمله بندر انزلی، آستاراخان (هشترخان)، باکو تردد می‌کرد و یکی از تاجران مشهور آن زمان بود. استاد نیازی تحصیلات ابتدایی خود را در دوره رضا شاه در مدرسه پهلوی گمیشان گذراند و در سال 1355 با خانواده خود به‌گنبد کوچ کرد و در این شهر ساکن شد. وی در گنبد وارد بازار کار شد و به رنگریزی نخ مشغول گردید و بعد‌ها رسما وارد بازار فرش شد.
علت و انگیزه گرایش وی به فرش و احیاء نقش‌های فرش ترکمن، شرکت در نمایشگاه فرش تهران در سال 1356 بود. وی در آن نمایشگاه با یک ترکمن افغانی آشنا می‌شود و او می‌گوید که در کار صادرات فرش ترکمن به آلمان است و فرش‌های ترکمن با توجه به نقش و اصالت خود در آلمان مشتریان زیادی دارد. استاد نیازی به دنبال این ملاقات به اهمیت فرش ترکمن پی می‌برد. وی آنگاه فرش ترکمن و نقوش آن را با دقت مطالعه می‌کند و پی می‌برد که هر یک از طوایف ترکمن نقش‌های خاص خودشان را دارند و به‌دنبال آن به‌فکر احیاء نقش‌های فرش می‌افتد و مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای انجام می‌دهد و متوجه می‌شود 811 نقش فرش در بین طوایف و تیره‌های قوم ترکمن وجود دارد و بعد به فکر احیاء این نقش‌ها می افتد.
استاد در هنگام تحقیقات خود درمی‌یابد که هر یک از این نقش‌ها بازگو کننده بخشی از تاریخ و فرهنگ قوم ترکمن هستند. وی در طی 35 سال تحقیق و تفحص در نقش‌های فرش ترکمنی، در احیاء این نقش‌ها و نیز بالا بردن کیفیت فرش ترکمن با بکارگیری فنون فرش ترکمن در خصوص طراحی و رنگرزی و با طراحی سیستم جدیدی از دار عمودی توانست دار افقی ترکمن را تغییر دهد.
استاد نقش قالی ترکمن را با طراحی در کاغذهای شطرنجی به شکل علمی اجرا و فرصت های جدیدی را ابداع کرد و تحقیقات جامع در مورد فرش ترکمن و دیدگاه های نویسندگان و هنرمندان را جمع آوری نمود.
همسر وی خانم قربان تاج محمد نیازی، فرزند الیاس حاجی و همسر استاد نیازی که 70 سال از عمرش را فرش بافته است. وی که متولد گمیشان است، در دوران کودکی خود در دبستان ایران آن زمان درس خوانده و پدرش در سال 1320 که روس‌ها قسمت‌های شمالی ایران را تصرف می‌کنند، به‌گنبد کوچ می‌کند. وی جزء اولین شاگردان دبستان دخترانه ایران گمیشان است. استاد درباره ی همسر خود می گفت: «استاد من همسرم است و من هرچه از فرش می‌دانم از همسرم یادگرفته‌ام و تا آنجا که من می‌دانم او تمام عمرش را فرش بافته است و در کارش استاد بزرگی تلقی می‌شود.»
استاد طی سال‌های گذشته برای معرفی فرش ترکمن در بیش از 50 نمایشگاه داخلی و خارجی شرکت نموده و مورد تقدیر مسئولان استانی و کشوری قرار گرفته است. در همین راستا طی سال‌های اخیر نظر به تلاش بی وقفه وی در معرفی ارزش والای فرش ترکمن و احیاء نقش‌های گذشته، بپاس قدردانی از این همه تلاش از سوی مسئولان بلند پایه کشورمان تمبر یادگاری با عکس وی چاپ شد و نیز جزء چهره‌های ماندگار فرهنگی و هنری کشورمان قرار گرفت.
همچنین کتاب « نیازجان و فرش ترکمن » در معرفی استاد نیازجان نیازی و فرش ترکمن است که از انتشارات فرهنگان و به پیشنهاد علی حصوری و به کوشش ذبیح الله بداغی در سال 1371 تالیف و چاپ شده است.
استاد در زمینه فرش ترکمن کتابی را آماده چاپ کرده بودند که آرزویش چاپ آن کتاب بود. « آروز دارم قبل از مرگم شاهد چاپ مجموعه ای در زمینه فرش ترکمن باشم که سالها برای آن زحمت و تلاش کشیده ام و امیدوارم بتوانم به آن دست یابم.»
استاد نیاز محمد نیازی پس از 51 سال کار و تلاش و شناسایی هنر اصیل و دیرپای فرش ترکمن، در سن 86 سالگی در مورخه 6/1/1389 به علت بیماری دارفانی را وداع گفت و پیکر مطهر این هنرمند در آرامگاه آق‌قایه گنبد به خاک سپرده شد.
